Ile nam jeszcze pozostało przyrody w województwie śląskim?
DOI:
https://doi.org/10.63903/ZaranieSlaskie.10.3Słowa kluczowe:
przyroda, gatunki, ochrona, oddziaływanie człowieka, rezerwaty przyrodyAbstrakt
Przyroda to nasz największy skarb, system podtrzymywania życia, wielki sprzymierzeniec w dobie zmiany klimatu. Województwo śląskie doświadczyło wyjątkowej presji ze strony człowieka, gospodarcza działalność człowieka skutkowała degradacją środowiska naturalnego. Mimo powyższego region ten pozostaje zróżnicowany przyrodniczo i krajobrazowo, bogaty w unikatowe w skali krajowej i europejskiej wartości przyrodnicze. W województwie śląskim reprezentowanych jest 9 spośród 10 form ochrony przyrody. Przyroda, szczególnie dzika, jest nam niezbędna, aby zachować świat, jaki znamy i aby przetrwać. W skali planetarnej zaledwie 14,7% powierzchni lądów oraz 7,5% powierzchni oceanów jest pod ochroną. Świat i Unia Europejska zamierzają objąć ochroną 30% obszarów lądowych i morskich do 2030 roku. Dobrym wskaźnikiem ochrony przyrody w danym kraju jest procentowy udział parków narodowych w jego powierzchni. Parki Narodowe w Polsce obejmują zaledwie 1,05% powierzchni kraju, podczas gdy średnia dla krajów Unii Europejskiej to 3,4%. Lista parków narodowych czekających w naszym kraju na utworzenie jest długa. Wśród propozycji utworzenia 25 nowych parków narodowych zaledwie jedna propozycja (Jurajski Park Narodowy) dotyczy województwa śląskiego. W województwie śląskim co prawda pod ochroną pozostaje 33% powierzchni, jednak rezerwaty przyrody (odzwierciedlają różnorodność przyrodniczą województwa śląskiego, zwykle stosują ochronę ścisłą) to tylko 66 obiektów. To zaledwie 0,3% powierzchni województwa. Tymczasem powierzchnia rezerwatów w Polsce to 0,54%. Brak parków narodowych w regionie, niewielka powierzchnia rezerwatów ukazuje, jak wiele stracił ten region, jak dużą ponosi cenę za bezwzględnie prowadzoną w przeszłości industrializację.
Pobrania
Bibliografia
Baillie, J., & Zhang, Y. P. (2018). Space for nature. Science (New York, N.Y.), 361(6407), 1051. https://doi.org/10.1126/science.aau1397
Bringing nature back into our lives. (2020, 17 lipca). Language selection | European Commission. https://ec.europa.eu/newsroom/intpa/items/683634/en
Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Wyszukiwanie. (b. d.). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. https://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/
Dinerstein, E., Vynne, C., Sala, E., i in. (2019). A Global Deal For Nature: Guiding principles, milestones, and targets. Science advances, 5(4), eaaw2869. https://doi.org/10.1126/sciadv.aaw2869
Ehrlich, P. R., & Ehrlich, A. (1981). Extinction: the causes and consequences of a disappearance of species. Random House, New York.
Ekologia. (2015, styczeń). Serwis Województwa Śląskiego. https://www.slaskie.pl/content/ekologia
EU at COP15 global biodiversity conference. (b. d.). European Union. Environment. https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/global-biodiversity_en
Flora i roślinność rzeczywista. (2004). W J. Parusel (Red.), Opracowanie ekofizjograficzne do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego (s. 48–56). Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. https://planzagospodarowania.slaskie.pl/content/1287578584
Gospodarek, D. (2024, 24 czerwca). Jan Paweł II o polskiej przyrodzie. eKAI | Portal Katolickiej Agencji Informacyjnej. https://www.ekai.pl/jan-pawel-ii-o-polskiej-przyrodzie/
Kijonka, J. (2016). Tożsamość współczesnych Górnoślązaków. Studium socjologiczne. Katowice: Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski.
Klub, P. (2023). Propozycja uzupełnienia sieci polskich parków narodowych. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze. https://przyrodnicze.org/wp-content/uploads/old/2023/06/Propozycja-uzupelnienia-sieci-polskich-parkow-narodowych_ostateczna-wersja.pdf
Kość, W. (2023, 27 maja). Czy parki narodowe w Polsce trzeba powiększyć, a ich liczbę podwoić? Jak najbardziej [RAPORT]. OKO.press – Informacje, analizy, śledztwa, reportaże, fact-checkingi. https://oko.press/parki-narodowe-raport
Kunowska, A. (2019, 22 sierpnia). Jurajski Park Narodowy. Gazeta Częstochowska. http://gazetacz.com.pl/jurajski-park-narodowy24677/
Maliński, M. (2009, 20 listopada). Gdy będziemy wracali do domu. Jubileusz 60-lecia kapłaństwa. DEON.pl. https://deon.pl/czytelnia/ksiazki/gdy-bedziemy-wracali-do-domu-jubileusz-60-lecia-kaplanstwa,23694 .
Millennium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Island Press. https://www.millenniumassessment.org/documents/document.356.aspx.pdf
Park Krajobrazowy Orlich Gniazd. (b. d.). Śląskie. Przyroda! https://przyroda.slaskie.travel/nature/3748/park-krajobrazowy-orlich-gniazd
Piłacińska, B., Sachanowicz, K., Nowak, S., & Mysłajek, R. W. (2013). Czerwona lista ssaków województwa śląskiego. Raporty Opinie, 6(5), 148–184. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/180510/edition/169965
Pörtner, H.-O., Scholes, R. J., Agard, J. i in. (2021). IPBES-IPCC co-sponsored workshop report on biodiversity and climate change (Wersja 2). Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.5101133
Pustynia Błędowska. (b. d.). Śląskie. Przyroda! https://przyroda.slaskie.travel/nature/3798/pustynia-bledowska
Rezerwat Góra Zborów. (b. d.). Śląskie. Przyroda! https://przyroda.slaskie.travel/nature/3819/gora-zborow
Rezerwat Las Murckowski. (b. d.). Śląskie. Przyroda! https://przyroda.slaskie.travel/nature/15942/rezerwat-las-murckowski-w-katowicach
Rezerwaty przyrody w województwie śląskim. (b. d.). Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach. https://www.gov.pl/web/rdos-katowice/rezerwaty-przyrody
Richardson, K., Steffen, W., Lucht, W. i in. (2023). Earth beyond six of nine planetary boundaries. Science Advances 9(37), eadh2458. https://doi.org/10.1126/sciadv.adh2458
Rockström, J., Steffen, W., Noone, K., i in. (2009). A safe operating space for humanity. Nature, 461(7263), 472–475. https://doi.org/10.1038/461472a
Stokstad, E. (2020, 15 sierpnia). The warning lights are flashing. Report finds nations failing to protect biodiversity. Science. https://www.science.org/content/article/warning-lights-are-flashing-report-finds-nations-failing-protect-biodiversity
Ślusarczyk, R. (2024, 31 stycznia). 85% Polaków chce wyłączenia z wycinek 20 proc. najcenniejszych polskich lasów. Ochrona lasów. https://lasy.pracownia.org.pl/aktualnosci/676-85-polakow-chce-wylaczenia-z-wycinek-20-proc-polskich-lasow
Śniadecki, J. (2018). Teoria jestestw organicznych. Fundacja HINT na rzecz Historii Nauki i Techniki. http://hint.org.pl/out/djs_0604.pdf
Śot, A. (2021, 22 kwietnia). Meandrami Odry. Śląskie. Informacja Turystyczna Województwa Śląskiego. https://slaskie.travel/article/1020050
Tomkowski, J. (1993). Mój pozytywizm. Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN.
TOP 5 miejsc na wiosenny spacer w Metropolii. (2024, 28 marca). Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. https://metropolia.slaskie.travel/article/1020019
Uchwała nr 213 Rady Ministrów z dnia 6 listopada 2015 r. w sprawie zatwierdzenia "Programu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015-2020", Uchwała nr Monitor Polski 2015 poz. 1207 (2015) (Polska). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20150000007
Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, Przywracanie przyrody do naszego życia. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Pobrane 22 lipca 2024 z: https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a3c806a6-9ab3-11ea-9d2d-01aa75ed71a1.0019.02/DOC_1&format=PDF
Wandas, M. (2023, 26 grudnia). Koalicja obiecuje wyłączenie 20 proc. cennych lasów spod wycinki. Cennych, czyli jakich? OKO.press – Informacje, analizy, śledztwa, reportaże, fact-checkingi. https://oko.press/lasy-panstwowe-ograniczenie-wycinki
Wheeler, Q. D., Raven, P. H., & Wilson, E. O. (2004). Taxonomy: Impediment or Expedient? Science 303(5656), 285. DOI: 10.1126/science.303.5656.285
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Żabie Doły". (b. d.). Urząd Miejski w Bytomiu. https://www.bytom.pl/czas-wolny/zespol-przyrodniczo-krajobrazowy-zabie-doly
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Zaranie Śląskie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od momentu przejścia na wersję cyfrową, czasopismo funkcjonuje w otwartym dostępie, co oznacza, że wszystkie treści są dostępne bezpłatnie dla użytkowników i instytucji.
W numerze 8 (2022) publikowane artykuły objęte są licencją Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Z treścią licencji można zapoznać się pod linkiem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.
Od numeru 9 (2023) publikowane artykuły objęte są licencją Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Z treścią licencji można zapoznać się pod linkiem: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
