Dżuma, tyfus i cholera. Epidemie na Górnym Śląsku od wojny trzydziestoletniej do Wiosny Ludów – zarys tematyki

Abstrakt

W artykule zostały podane przykłady epidemii nawiedzających historyczny Górny Śląsk w okresie od XVII do połowy XIX wieku, a także sposoby ich zwalczania. Pojawianie się epidemii związane było często z pobytem obcych wojsk, jak na przykład w okresie wojny trzydziestoletniej (1618–1648) było w przypadku dżumy przywleczonej przez wojska brandenburskie. Innym czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się epidemii (chorób wenerycznych) był stan ówczesnej higieny, na przykład w łaźniach miejskich. Już w XVIII wieku, ale i w czasie wojen napoleońskich na Śląsku (1807–1813), źródła historyczne odnotowywały pojawianie się na Górnym Śląsku tyfusu związanego przede wszystkim ze złymi warunkami atmosferycznymi i nieurodzajem. W okresie restauracji monarchii europejskich, w tym Królestwa Prus dwie najbardziej brzemienne w skutkach epidemie na Górnym Śląsku miały miejsce w latach 1831–1832 (epidemia cholery, druga fala w latach 1835–1837) oraz w latach 1847–1848 (tyfus plamisty). Podczas epidemii cholery związanej z przebywaniem na terenie Królestwa Polskiego wojsk rosyjskich tłumiących powstanie listopadowe wprowadzono na Śląsku szereg nowych rozwiązań, z powstaniem kordonu sanitarnego wzdłuż granicy włącznie. Epidemia tyfusu miała natomiast niemały wpływ na narastanie wzburzenia społecznego, co stało się jedną z przyczyn wybuchu rewolucji, tzw. Wiosny Ludów w 1848 roku.