Z historii żydowskiego handlu w Bytomiu. Działalność Louisa Taterki (1872-1942) w świetle raportów biura wywiadowczego Wilhelma Schimmelpfenga

Abstract

Nie ulega wątpliwości, że handel odgrywał bardzo ważną rolę w kształtowaniu się i rozwoju miast. Nieprzeciętne znaczenie dla wspomnianych procesów odgrywali trudniący się handlem i rzemiosłem Żydzi. Prócz wkładu w rozwój ekonomiczny znacząco wzbogacali także lokalną kulturę. Wyjątkiem w tej materii nie pozostaje Śląsk, a co za tym idzie jedno z najstarszych miast regionu – Bytom. Żydzi pojawili się w Bytomiu już w średniowieczu. Największy sukces odnieśli oni jednak dopiero pod koniec XVIII wieku. Wówczas też da się zauważyć rozkwit miasta związany z eksploatacją pobliskich miastu rud cynku i węgla kamiennego. Wraz z rozwojem miasta pojawiła się lokalna żydowska burżuazja przemysłowa oraz zamożne żydowskie mieszczaństwo. Przedstawicielem tej drugiej grupy społecznej był urodzony w 1872 roku Louis Taterka. Louis Taterka był dotychczas postacią niemalże całkowicie zapomnianą. Praktycznie jedynym, namacalnym śladem jego działalności była zachowana do dziś porcelana sygnowana znakiem handlowym prowadzonej przez niego hurtowni. Informacje na temat prowadzonego przez niego w latach 1895-1936 biznesu zachowały się w oddziale zamiejscowym w Kamieńcu Ząbkowickim Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w aktach Biura Informacyjnego W. Schimmelpfenga. Zachowane do dziś, przeanalizowane w artykule, materiały archiwalne opisują początki biznesu Taterki oraz przyczyny jego upadku (czyli dojście do władzy w Niemczech narodowych socjalistów).