Udział Tiele-Wincklerów w przemysłowych i kościelnych dziejach Katowic
DOI:
https://doi.org/10.63903/ZaranieSlaskie.10.6Słowa kluczowe:
Tiele-Winckler, Katowice, przemysł, religia, arystokracjaAbstrakt
Rodzina von Tiele-Winckler miała udział w przekształceniu dawnej wsi Katowice w miasto. Inwestowali w huty i kopalnie działające na terenie współczesnych Katowic. Wspomagali też ewangelików i katolików, wspierając w różnej formie budowy nowych kościołów. Z Katowicami związana też jest ich najważniejsza inwestycja przemysłowa czyli Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. Dziś obiekty związane z działalnością Tiele-Wincklerów nadal istnieją, ale niewielka jest wiedza o udziale tego rodu w dziejach np. dawnej kopalni „Ferdynand”-„Katowice” – gdzie obecnie ma główną siedzibę Muzeum Śląskie – czy ewangelickiego kościoła im. Zmartwychwstania Pańskiego.
Pobrania
Bibliografia
Wydawnictwa urzędowe
Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, Dziennik Ustaw 1946 nr 3 poz. 17 (1970) (Polska). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19460030017
Uchwała nr XXIV/500/16 Rady Miasta Katowice z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie nadania ulicy położonej na terenie miasta Katowice nazwy „Franza Wincklera”, Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego, poz. 2737 (2016) (Polska). https://dzienniki.slask.eu/legalact/2016/2737/
Wydawnictwa źródłowe
Schlesisches Güter-Adreßbuch, (1886). Verlag von Wilh. Gottl. Korn. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/315862
Grundmann, G. (1944). Deutsche Kunst im Befreiten Schlesien. Wilh. Gottl. Korn, Verlag. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/350225/edition/330948/deutsche-kunst-im-befreiten-schlesien-grundmann-gunther
Holtze, R. (1871). Die Stadt Kattowitz. Ein Kulturhistorische Studie. G. Siwinna. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/8595/edition/8017
von Krane, A. (1901-1904). Wappen- und Handbuch des in Schlesien (einschliesslich der Oberlausitz) landgesessenen Adels. Druck und Verlag von C. A. Starke. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/13139/edition/11844/wappen-und-han¬dbuch-des-in-schlesien-einschliesslich-der-oberlausitz-landgesessenen-a¬dels
Lustig, J. (1867). Geschichte der Stadt Myslowitz in Oberschlesien. In Kommission bei S. Schäfer. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/7704/edition/8174
Nałęcz-Gostomski, W. (1926). Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego woj. Śląskiego. Magistrat W. Katowic. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/33/edition/30
Voss, H. (1908). Aus der Geschichte der evangelischen Gemeinde Kattowitz. G. Siwinna. https://sbc.org.pl/publication/19574/edition/17121
Westphal, J. (bearb.). (1913). Jahrbuch für den Oberbergamtsbezirk Breslau. Phönix-Verlag. https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/3348/edition/3264
Artykuły i opracowania
Biały, F. (1981). Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. W Mączak, A. (Red.), Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku: T. 1 A-N (s. 304-305). Wiedza Powszechna.
Biegański, S. (1893). Matka Boska łaskami słynąca w Bogucicach i która historya tejże parafii, Bogucice. Urząd Kościelny.
Chojecka, E. (2008). Katowicki Kościół jako dokument trudnej historii. Architektoniczne i ideowe aspekty kościoła Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach. W Szturc, J. (Red.), Ewangelicki Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach. 150-lecie poświęcenia kościoła (s. 9-17). Wydawnictwo „Głos Życia”.
Giemza, G., & Matuszek, E. (2017). Działalność charytatywna. W W. Gojniczek & R. Kaczmarek (Red.), 500 lat reformacji na Górnym Śląsku (s. 227–251). Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej.
Grzegorek, G., Frużyński, A., & Rygus, P. (2017). Kopalnie i huty Katowic. Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek.
Grzegorek, G., & Nadolski, P. (2014). Parafie i kościoły Katowic. Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek.
Holtze, R. (2005). Miasto Katowice. Studium kulturowo-historyczne (I. T. Sławińska, Tłum.). Muzeum Śląskie. (Oryginał został opublikowany w 1871 r.)
Jaros, J. (1984). Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Śląski Instytut Naukowy.
Jedynak, Z., & Nadolski, P. (2012). Kopalnie węgla kamiennego i huty. W Barciak, A., Chojecka, E. & Fertacz S. (Red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo (T. 2, s. 734-742). Muzeum Historii Katowic.
Kozina, I. (2017). Konflikt, współistnienie, współdziałanie… Przyczynek do historii architektury ewangelickiej na Górnym Śląsku. W Lusek, J. (Red.), Umbra transit lux permament. Ewangelicy na Górnym Śląsku na przestrzeni wieków (s. 304-316). Muzeum Górnośląskie w Bytomiu.
Kuzio-Podrucki, A. (2021). Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali. Oficyna Monos. Krzysztof Kudlek.
Myszor, J. (2012). Mniejszości wyznaniowe. W Barciak, A., Chojecka, E. & Fertacz, S. (Red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo (T. 2, s. 640-644). Muzeum Historii Katowic.
Olszar, H. (2012). Parafie Kościoła rzymskokatolickiego. W Barciak, A., Chojecka, E. & Fertacz S. (Red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo (T. 1, s. 588-614). Muzeum Historii Katowic.
Rosenbaum, S. (2020). Matka Ewa. W Kłos-Skrzypczak, A. & Olszar, H. (Red.), Leksykon Panteonu Górnośląskiego (s. 575-583). Księgarnia św. Jacka, Katowice.
Szturc, J. (2008). Z dziejów Parafii ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach. W Szturc, J. (Red.), Ewangelicki Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach. 150-lecie poświęcenia kościoła (s. 77-91). Wydawnictwo „Głos Życia”.
Szurman, T. (2008). Działalność charytatywna Kościoła ewangelickiego na terenie Katowic. W Szturc, J. (Red.), Ewangelicki Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach. 150-lecie poświęcenia kościoła (s. 68-74). Wydawnictwo „Głos Życia”.
Szyszka, M. (2004). Zespół heraldyczny w kościele ewangelicko-augsburskim w Katowicach. W Szturc J. (Red.), Wkład ewangelików w rozwój Katowic i Górnego Śląska (s. 34-43). Wydawnictwo „Głos Życia”.
von Tiele-Winckler, W. (2019). Tradycje rodzinne (L. Musioł, Tłum.; A. Kuzio-Podrucki, Wstęp). Muzeum Historii Katowic.
Tofilska, J. (2010). Parafia mariacka w Katowicach. Historia jak witraż. Muzeum Historii Katowic.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Zaranie Śląskie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od momentu przejścia na wersję cyfrową, czasopismo funkcjonuje w otwartym dostępie, co oznacza, że wszystkie treści są dostępne bezpłatnie dla użytkowników i instytucji.
W numerze 8 (2022) publikowane artykuły objęte są licencją Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Z treścią licencji można zapoznać się pod linkiem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.
Od numeru 9 (2023) publikowane artykuły objęte są licencją Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0).
Z treścią licencji można zapoznać się pod linkiem: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
